Σε κάθε τομέα της ζωής μας παίζουμε κάποιο ρόλο. Με τους γονείς μας, παίζουμε το ρόλο του τέκνου, με τα δικά μας παιδιά, το ρόλο του γονέα. Μέσα στις σχέσεις μας, παίζουμε το ρόλο των συντρόφων, στην εκπαίδευση το ρόλο του καλού μαθητή, και στη δουλειά το ρόλο του υπεύθυνου υπαλλήλου. Αλλά μέσα σε αυτούς τους πολλούς ρόλους, υπάρχουν και κάποιοι που τους υποδυόμαστε συχνότερα. Έχετε ακούσει το παραμύθι με την πριγκίπισσα που την αιχμαλωτίζει ο δράκος και έρχεται ο πρίγκιπας να τη σώσει; Κατά κάποιο τρόπο αυτοί οι χαρακτήρες δεν υπάρχουν μόνο στα παραμύθια, στις ταινίες ή στα μυθιστορήματα, αλλά αντιθέτως, υποσυνείδητα, υιοθετούμε αυτούς τους ρόλους σε καθημερινό επίπεδο.
Αυτό το ψυχοκοινωνικό μοντέλο αλληλεπίδρασης των ανθρώπων περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1968 από τον Steven Κarpman στην εργασία του «Η δύναμη των τοξικών σχέσεων» και κατόπιν ονομάστηκε «το Τρίγωνο του Καρπμαν». Αυτό το μοντέλο περιγράφει τρεις συνήθεις ψυχολογικούς ρόλους τους οποίους οι άνθρωποι υιοθετούν σε διάφορες καταστάσεις.
Αυτοί οι ρόλοι είναι: α) το θύμα, που υπομένει την αδικία εις βάρος του, β) ο θύτης (ή ο διώκτης) που πιέζει το θύμα και γ) ο σωτήρας που επεμβαίνει έτσι ώστε να φαίνεται ότι υποστηρίζει τον αδύναμο. Στη συνέχεια, δημιουργείται ένα ψυχολογικό κύκλωμα αλληλεπίδρασης των παραπάνω ρόλων, το λεγόμενο «Τρίγωνο του Δράματος».
Οι συμμετέχοντες του τριγώνου περιοδικά εναλλάσσουν αυτούς τους ρόλους. Στη δουλειά μπορεί να καταδιώκονται από τον προϊστάμενο μπαίνοντας στο ρόλο του θύματος. Στο σπίτι να φωνάζουν σε όλους και να γίνονται ο θύτης ενώ με τους φίλους να ενδιαφέρονται για τα προβλήματά τους και να παίζουν το ρόλο του σωτήρα δίνοντάς τους διάφορες συμβουλές για τον τρόπο που πρέπει να φερθούν. Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να συνδυάσουμε και τους τρεις ρόλους, όχι μόνο σε διαφορετικούς τομείς της ζωής μας αλλά ακόμη και σε έναν. Πρέπει να έχουμε υπόψη πως και οι τρεις ρόλοι είναι χειριστικοί και μπορούν να βλάψουν σοβαρά τόσο τη ζωή του ατόμου που υποδύεται το ρόλο, όσο και αυτή των αγαπημένων του. Αυτό φαίνεται στη σχέση: Ο θύτης ελέγχει το θύμα – υπαγορεύει τις συνθήκες και τους όρους – του ασκεί κριτική διαρκώς.
Το θύμα υποφέρει και παραπονιέται για τη ζωή του μπαίνοντας σε μια παθητική στάση. Ο σωτήρας από την άλλη παρηγορεί το θύμα και το συμβουλεύει πώς να φερθεί στις διάφορες προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Τέτοιου είδους σχέσεις μπορούν να διαρκέσουν πολλά χρόνια. Οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές του δράματος, μπορεί να μη συνειδητοποιούν καν πως έχουν κολλήσει σε αυτό το τρίγωνο. Ίσως μάλιστα να τους βολεύει μία τέτοια κατάσταση. Ο θύτης έχει βρει το μέσο να αποβάλλει την αρνητικότητά του, ενώ το θύμα δέχεται τον οίκτο των άλλων και ταυτόχρονα απαλλάσσεται από τις όποιες δικές του ευθύνες. Έτσι, ο σωτήρας απολαμβάνει το φανταστικό ρόλο του ήρωα. Όλοι τους εξαρτώνται ο ένας από τον άλλον επειδή ακριβώς βρίσκουν την αιτία όλων των προβλημάτων τους στον αντίπαλο. Αδιάκοπα προσπαθούν να τον αλλάξουν, έτσι ώστε να εξυπηρετηθεί το δικό τους αφήγημα. Τελικά, συνήθως ο κρυφός λόγος παραμονής στο «Τρίγωνο του Κάρπμαν» βρίσκεται στο ότι ο κάθε συμμετέχων ικανοποιεί τις ανεκδήλωτες, ή και πολύ συχνά ασυνείδητες, ψυχολογικές ανάγκες και επιθυμίες του.
Μη συνειδητοποιώντας πως αυτή η κατάσταση τους βλάπτει, λειτουργούν εξυπηρετώντας εγωιστικές ανάγκες που υπονομεύουν τη μεταξύ τους σχέση, κάνοντάς την τοξική. Ο Eric Berne στο βιβλίο του «οι ρόλοι που παίζουμε» δίνει ένα κλασικό παράδειγμα του τριγώνου: Ένας γονιός που μεγαλώνει πολύ αυστηρά το παιδί του, το μαλώνει, το τιμωρεί και γενικά με το να καταπιέζει την ψυχολογία του, μετατρέπεται σε θύτης. Από την άλλη, ο άλλος γονιός, είναι ο καλός, που παρηγορεί το παιδί και προσπαθεί να το προστατέψει. Το κακομαθαίνει με γλυκά, το αφήνει να βλέπει απεριόριστα τηλεόραση δίχως να παρατηρεί πως το παιδί έχει γίνει πολύ κακομαθημένο. Είναι ο σωτήρας, και το παιδί σε αυτή την περίπτωση είναι το θύμα, που μεγαλώνει ως τεμπέλης και αβοήθητος, με πολλά κόμπλεξ και με μία ξεκάθαρη αποστροφή προς τους γονείς. Οι ίδιοι οι γονείς βρίσκονται σε μία κατάσταση μόνιμης εχθρότητας.
Ελάτε να αναλύσουμε αυτούς τους ρόλους ξεχωριστά.
Ρόλος του θύματος: χαρακτηριστική ιδιότητα του θύματος είναι η απροθυμία να αναλάβει τις ευθύνες του. Είναι πεπεισμένο για την ανικανότητα του να είναι ανεξάρτητο και πάντα αναζητά το σωτήρα του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προσελκύει με αυτόν το τρόπο τον επόμενο θύτη αφού υποσυνείδητα, αρνείται να βγει από την παθητική θέση και να αναλάβει την ευθύνη για τη ζωή του. Ακόμη και αν κάποιος προσπαθήσει να του δώσει τη λύση για τα προβλήματά του αμέσως την απορρίπτει, θεωρώντας πως τα προβλήματα του δεν μπορούν να λυθούν. Αυτοί οι άνθρωποι είναι συχνά ευάλωτοι σε διάφορους εθισμούς (αλκοόλ, ναρκωτικά, υπερβολικό φαγητό κλπ). Ο ρόλος του θύματος συμβάλλει στη σταδιακή υποβάθμιση του ατόμου, καθώς μεταβιβάζει τις ευθύνες από τον εαυτό του στο σωτήρα του και ως εκ τούτου απορρίπτει να ζήσει μια πλήρη ζωή.
Ρόλος του θύτη: Χαρακτηριστική ιδιότητα του θύτη είναι ο έλεγχος του θύματος και η επίθεση προς αυτό. Πολύ συχνά αυτόν τον ρόλο τον παίζουν άνθρωποι που στην παιδική τους ηλικία καταπιέστηκαν με κάποιον τρόπο, σωματικά ή ψυχολογικά. Υποσυνείδητα αυτοί οι άνθρωποι καταβάλλονται από αισθήματα ενοχής και αδυναμίας, τα οποία προσπαθούν να καταπνίξουν καταδιώκοντας άλλους. Δεν παραδέχονται πως πληγώνουν τους άλλους, απεναντίας πιστεύουν πως μια τέτοια συμπεριφορά τους αξίζει.
Ρόλος του Σωτήρα: Ο Σωτήρας είναι μάλλον ο πιο περίπλοκος ρόλος στο τρίγωνο του Κάρπμαν. Ταυτίζεται με το ρόλο κυρίως για να αποφύγει να αντιμετωπίσει προσωπικά κόμπλεξ και προβλήματα. Πολύ συχνά παίζει αυτό το ρόλο λόγω της χαμηλής αυτοεκτίμησης. Ετσι, προσπαθεί μέσω του θύματος να ανεβάσει τη δική του αξία, ενώ πολύ συχνά εμπλέκεται σε εξαρτημένες σχέσεις και υποφέρει από την προσπάθεια που καταβάλλει για να «σώσει» το θύμα. Θεωρεί υποχρέωσή του να βοηθάει, ακόμη και αυτούς που δεν έχουν ανάγκη από βοήθεια ή που ούτε καν του τη ζήτησαν. Υπάρχει δυσκολία στο να αναγνωριστεί με την πρώτη ματιά γιατί ένας τέτοιος άνθρωπος μπορεί να φαίνεται πολύ καλός, γενναιόδωρος και συμπαθητικός.
Καπως έτσι, δημιουργείται το ερώτημα, πώς θα καταφέρουμε να βγούμε από αυτό το τρίγωνο του δράματος και να μπούμε στο τρίγωνο της Δύναμης; Το κλειδί προς την ελευθερία είναι η ειλικρινής συνειδητοποίηση, όσον αφορά την κατάσταση που βιώνουμε, του ρόλου ή των ρόλων που υιοθετούμε. Το πρώτο που πρέπει να γίνει, είναι μέσω της αυτοπαρατήρησης, αντικειμενικά, να εντοπιστούν οι ρόλοι που υιοθετεί κανείς συνηθέστερα. Να είστε έτοιμοι! Η ειλικρινής αυτοανάλυση δεν είναι πάντα ευχάριστη. Μάλιστα, επειδή πρέπει κανείς να βρει τη δύναμη να αναγνωρίσει τον εαυτό του μέσα στους ρόλους που περιγράψαμε, κάθε άλλο παρά ευχάριστη μπορεί να καταλήξει αυτή η εμπειρία. Όμως, είναι απαραίτητο αν θέλετε να βγείτε από αυτόν τον φαύλο κύκλο, να αναγνωρίσετε και κατόπιν να αναλύσετε αντικειμενικά την κατάσταση και τη θέση σας μέσα σ’ αυτήν.
Μεταμορφώνοντας το τρίγωνο του δράματος
Η θεραπευτική διαδικασία όπως είπαμε ξεκινάει αμέσως μόλις καταφέρει κανείς να αναγνωρίσει τον εαυτό του μέσα στο τρίγωνο. Παρακολουθώντας τα μοτίβα της συμπεριφοράς του, μπορεί να αρχίσει να αποκτά τον έλεγχο του ρόλου του. Υπάρχει δυσκολία στο να σπάσει κανείς το τρίγωνο γιατί οι διανοητικές διαδικασίες που ακολουθούνται όταν μπαίνει κανείς στον ένα ή τον άλλο ρόλο είναι αυτόματες. Ενεργοποιούνται άμεσα από το ερπετοειδές τμήμα του εγκεφάλου μας, που είναι υπεύθυνο για τις ενστικτώδεις αντιδράσεις μας. Η αδρεναλίνη που παράγεται τότε οδηγεί το άτομο να αντιδράσει με μάχη (θύτης), πάγωμα (θύμα) ή φυγή (σωτήρας). Ασκούμενοι σιγά σιγά στο να μεταφέρουμε την ενέργεια της αδρεναλίνης από το ερπετοειδές τμήμα του εγκεφάλου στον εξωτερικό φλοιό -που είναι υπεύθυνος για την δημιουργική δραστηριότητα του ανθρώπου- μπορούμε πια να μεταμορφώσουμε το τρίγωνο του δράματος στο τρίγωνο της Δύναμης. Τι εννοούμε όταν μιλάμε για δημιουργική δραστηριότητα; Όταν αναγνωρίσει κανείς το μοτίβο της συμπεριφοράς του, μπορεί να παρατηρήσει πιο ψύχραιμα και τα μοτίβα των υπόλοιπων εμπλεκόμενων και να αναγνωρίσει την κοινή πηγή που οδηγεί όλους να αναλάβουν τον ένα η τον άλλο ρόλο. Είτε είναι η έλλειψη αγάπης προς τον ίδιο τον εαυτό, η έλλειψη αποδοχής του εαυτού, το τραύμα είτε η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Στη δημιουργική διανοητική διαδικασία η επιλογή δεν είναι η αμυντική αντίδραση στον άλλον. Αρνούμενοι να μπούμε στο δίπολο ανώτερου – κατώτερου επιλέγουμε να κατανοήσουμε το τραύμα κάθε εμπλεκόμενου και με συμπόνια για τον εαυτό μας και τον άλλον να μετασχηματίσουμε τους ρόλους που μας δένουν στο τρίγωνο του δράματος. Έτσι, το τρίγωνο της δύναμης που προκύπτει, λειτουργεί ως εξής:
Ο θύτης γίνεται φιλόσοφος. Αντί να εστιάζει στα ελαττώματα των άλλων αρχίζει να διορθώνει τα δικά του. Επιτρέπει στους άλλους να έχουν τα προσωπικά τους «πιστεύω» για το τι είναι σωστό και τι λάθος. Με αυτόν τον τρόπο, αρχίζει να επιλύει τα προβλήματα του με ειρηνικά διαλογιζόμενος την αρετή της σεμνότητας και ως επακόλουθο αυτοί που απέφευγαν μέχρι τότε την κριτική του, πλέον έρχονται από μόνοι τους σε αυτόν ζητώντας συμβουλές. Από θύτης μπορεί να γίνει η κινητήρια δύναμη αυτής της διαδικασίας που χρειάζονται όλοι: ο ηγέτης, που επιλέγει αντί να καταστρέψει, να δημιουργήσει, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες.
Ο Σωτήρας μπορεί να μεταμορφωθεί σε παρακινητή. Με τη συνειδητοποίηση πως το να προστατεύει τον άλλον από τα προβλήματα του διαρκώς, συμβάλλει στην συντήρηση της αδυναμίας του και στο μέλλον. Ο ρόλος του στο τρίγωνο της Δύναμης είναι αυτός του ανθρώπου που πάντα μπορεί να υποστηρίξει και να εμπνεύσει την ελπίδα. Μπορεί να γίνει ο σοφός, που δεν χαρίζει ψάρια, αλλά διδάσκει τον τρόπο να τα ψαρεύουν. Έτσι, αντί να τροφοδοτεί με τη ενέργεια του τους πιο αδύναμους, τους κάνει πιο δυνατούς επιτρέποντας τους να ζουν τη δική τους ζωή δίχως να ανακατεύεται στα προβλήματά τους. Με αυτό το τρόπο έχει την ενέργεια και το χρόνο να επιλύσει τα δικά του.
Το θύμα μπορεί να γίνει ήρωας. Δεν παραπονιέται πια για τη ζωή του, αλλα αρχίζει να την αντιμετωπίζει, λύνοντας το ένα πρόβλημα μετά το άλλο. Αρχίζει να συνειδητοποιεί πως δεν είναι υπεύθυνοι οι άλλοι για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται και πως η απόφαση του να πληγωθεί μπορεί να μεταμορφωθεί σε δημιουργία. Μπορεί να γίνει αυτός που δημιουργεί κάτι υπέροχο, κάτι που οι άλλοι δεν μπορούν να το επιτύχουν και μέσα από το έργο του, ανακαλύπτουν τη δύναμη της ομάδας.
Αξίζει πραγματικά να βγούμε από αυτό το δραματικό τρίγωνο γιατί δεν υπάρχουν νικητές αλλά μόνο το δράμα, που απορροφά ενέργεια από όλους τους συμμετέχοντες και μας εμποδίζει να ζούμε μια συνειδητή και πλήρη ζωή. Καλή επιτυχία!
Έναν χωρισμό με αγαπημένο πρόσωπο έστω και για μια φορά τον έχουμε βιώσει όλοι μας.
Όταν αυτός συμβεί είναι σημαντικό να δώσετε χρόνο στον εαυτό σας να εκτονωθεί και να κλάψει ακόμα αν χρειάζεται αλλά μετά τι;
Παρακάτω σας δίνονται μερικές μικρές αλλά αποτελεσματικές συμβουλές πώς να μην κολλήσεις στο παρελθόν και να βρει τη δύναμη να ξεκινήσεις μια καινούρια ζωή!
- ΜΑΚΡΙΑ ΑΠ’ ΤΟ ΒΛΕΜΑ ΣΑΣ
Το πρώτο που χρειάζεται να κάνετε είναι να εξαφανίσετε από τα μάτια σας οτιδήποτε σας θυμίζει αυτόν τον άνθρωπο. Σβήστε τις επαφές από το κινητό σας, διαγράψτε τις κοινές αλλά και όλες τις φωτογραφίες που τον /την εμφανίζουν ή αποθηκευτώ τες σε έναν σκληρό δίσκο και κρύψε τον. Αυτό είναι μόνο η αρχή. Στη συνέχεια πάρτε ένα μεγάλο κουτί , μαζέψτε εκεί μέσα όλα τα δώρα, όλα τα ξεχασμένα αντικείμενα. Αν θέλετε μπορείτε να τα πετάξετε κιόλας η ακόμα να τα χαρίσετε, να τα δώσετε σε προσφορά. Αλλά αν λυπάστε ή δεν πάει το χέρι σας , βάλτε αυτό το κουτί στην αποθήκη όπου οι αναμνήσεις δεν θα σας αναστατώνουν καθημερινά…
Με αυτόν τον τρόπο θα απελευθερώσετε καθημερινές, επίπονες μεν αλλά ελπίδες. Όταν η πληγή κλείσει και μείνει απλά μια μικρή ουλή, τότε με χαμόγελο μπορείτε και να αφιερωθείτε σε φωτεινή νοσταλγία.
- ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΒΟΗΘΕΙΑ ΑΠΟ ΦΙΛΟΥΣ
Οι φίλοι δεν είναι μόνο για να κλαιγόμαστε και για να συζητάμε ώρες το πρόβλημα μας! Οι φίλοι μπορούν να μας στηρίξουν πιο αποτελεσματικά.
Ζητήστε τους να σας αφιερώνουν κάποιο χρόνο, να σας τηλεφωνούν πιο συχνά ή να σας γράφουν, να σας καλούν σε διάφορες δραστηριότητες όπως σινεμά, εξορμήσεις στην φύση, να σας γράφουν αλλά ακόμα καλυτέρα σε καινούρια ενδιαφέροντα μέρη! Πρακτικά, αν υπάρχει δυνατότητα, να μείνετε για λίγο διάστημα σε φίλους, κάντε το!
Η αλλαγή της ατμόσφαιρα και γενικά οι αλλαγές θα σας βοηθήσουν να συνειδητοποιήσετε πως ξεκίνησε μια καινούρια εποχή που την αποδέχεστε και ταυτόχρονα να αποσπαστείτε από την παλιά!
- ΝΕΑ ΧΟΜΠΙ
Δεν θα σας μείνει ο χρόνος για να κλαίτε για την χαμένη σας αγάπη αν πιο πολύ θα σας απασχολούν ερωτήματα τύπου: γιατί δεν μ είπε κανένας πως μετά το γυμναστήριο θα είμαι πιασμένη; Τι ωραίο χρώμα που έχει αυτό το έπιπλο
Γενικά η συμβουλή είναι να αποκτήσετε κάποιο ενδιαφέρον χόμπι. Διαλέξτε κάτι το οποίο πάντα θέλατε να κάνετε αλλά ποτέ δεν βρήκατε το χρόνο η απλά κάτι που σας έρχεται στο μυαλό. Έτσι όχι μόνο θα αποσυντονίσετε κ θα ξεκολλήσετε το μυαλό σας από το παρελθόν αλλά θα μάθετε και κάτι καινούριο.
- ΑΠΟΔΟΧΗ
Προσπαθήστε να έχετε αποδοχή της κατάστασης και για το τι αυτή ακριβώς σημαίνει!!
Είναι δύσκολο να λέμε και να το βιώνουμε αλλά αν σκέφτεστε τουλάχιστον θετικά και πιστεύετε πως αυτός ο χωρισμός έγινε για το καλό σας τότε σίγουρα, πιστέψτε με, θα είναι έτσι. Άλλωστε υπάρχουν μόνο 2 επιλογές η να κάθεστε να κλαίτε την μοίρα σας η να πιστέψετε σε κάτι καλύτερο!!
- ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ
Αν έχετε ακόμα σκοπό να προσκολλήστε και στη συνέχεια σε αρνητικά συναισθήματα τότε δεν θα βοηθήσουν καθόλου όλα τα παραπάνω. Γι’ αυτό χρειάζεται να προσπαθήσετε! Εφαρμόστε τον εξής μηχανισμό: μόλις συνειδητοποιήσετε πως κάνετε μια σκέψη για τον / την τέως αγαπημένο-η σας ή για το πόσο δυστυχισμένο σας κάνει αυτή η διακοπή ή ο χωρισμός ή μόλις σκεφτείτε όλα αυτά που σας έκανε αλλάξτε επιτόπου πορεία σκέψης. Σκεφτείτε οτιδήποτε άλλο θετικό ή τουλάχιστον ουδέτερο! Ακόμα και η πρόγνωση του καιρού , το πόσο γαλανός είναι ο ουρανός η το πόσο μελωδικά τραγουδούν τα πουλιά.
Όταν γίνει συνήθεια αυτή η εναλλαγή των σκέψεων η οποία θα σας έρχεται αυτόματα, χωρίς καμία προσπάθεια από την πλευρά σας τότε θεωρήστε ότι είστε νικητής και ότι με επιτυχία ξεπεράσατε τον χωρισμό!!!
Μάθετε ποιες είναι οι αιτίες τις μοναξιάς και αποχαιρετήστε την μια για πάντα. ( αν το θέλετε φυσικά)
Ας τα παρουμε με την σειρά
Αποδείχτηκε ότι οι κύριες αιτίες της μοναξιάς είναι μόνο τρεις
Υπάρχουν βέβαια και δευτερεύουσες αιτίες, μα αυτές με μια προσεκτικότερη εξέταση είναι “τα παρακλάδια” των κυρίων αιτιών.
Αυτές οι 3 κύριες αιτίες είναι:
- Υπερβολική τελειομανία
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση, γεννώντας την πεποίθηση “δεν θα μπορέσω να αρέσω ποτέ σε κανέναν ”.
- Και η πεποίθηση στο ότι η προσωπική σας ευτυχία εξαρτάται από την συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων.
Συνδεθείτε για να διαβάσετε το υπόλοιπο αυτού του άρθρου.